Prikkelverwerking
Het is vandaag Wereld Autisme Dag, met als thema prikkels!
Voor ons weer een perfecte aangelegenheid om een blog te schrijven over prikkelverwerking. Want bij mensen met autisme, ADHD, ADD of hooggevoeligheid komen prikkels anders binnen dan bij mensen die dit niet hebben. Hun brein werkt anders. Informatie wordt niet gefilterd waardoor het anders wordt opgeslagen in hun hoofd. Hierdoor kunnen ze sneller overprikkeld raken.
Voelsprieten
Iedereen die sneller overprikkeld raakt heeft een extra sensor voor een prikkel. Zo kan de ene persoon sneller last hebben van bepaalde geuren, smaken of texturen. Terwijl een ander misschien juist heel gevoelig is voor aanraking, bepaalde labels in kleding. Of worden pijnprikkels sterker waargenomen.
Hypergevoelig of hypogevoelig?
Je hebt overgevoeligheid in prikkelverwerking, dat heet hypergevoelig. Of juist ondergevoeligheid, hypogevoelig. Bij onderprikkeling zal een persoon prikkels willen opzoeken of deze persoon voelt de prikkels onvoldoende. Bijvoorbeeld handen wassen onder een te hete kraan, geboeid door harde geluiden en felle lichten, steeds op zoek naar nieuwe activiteiten en uitdagingen, aanraking opzoeken.
Bij overprikkeling komt alles juist extra hard binnen. Zij vermijden liever harde geluiden, intense geuren, veel mensen en vinden vertrouwde activiteiten en smaken veel fijner dan nieuwe onverwachtse dingen.
Tips!
Of je nu sneller overprikkeld óf onderprikkeld bent, er zijn een aantal tips die je zéker eens uit kunt proberen! Dit is ook zinvol om te weten als ouder of als leerkracht.
- Vertel als ouder of als leerkracht je uitleg één keer duidelijk, kort en specifiek. Laat daarna even een pauze vallen voor verwerkingstijd. Hoe meer informatie je geeft, hoe meer verwerkingstijd het brein van je kind nodig heeft.
- Zorg voor voldoende rustmomenten en verwerkingstijd. Bijvoorbeeld na school, laat je kind even schakelen. Dit mag best achter een beeldscherm zijn. Spreek duidelijk af wat mag, hoe lang dit duurt en wanneer dit mag. Ook wisselingen tussen gescheiden ouders kunnen lastig zijn. Ook dan werkt een schakelmoment.
- Geef duidelijkheid: wat mag wel en wat mag niet. (Ben vooral ook duidelijk wat wel mag).
- Maak samen een emotiemeter. Zo kan iedereen zien hoe het gaat. Bijvoorbeeld door middel van een thermometer. Groen is ontspannen en relaxed. Groen-Oranje is gefocust / geconcentreerd. Oranje is licht geïrriteerd en vasthoudend. Oranje-Rood is geïrriteerd en rood is kwaad. Schrijf bij iedere kleur wat mensen aan jou kunnen zien en wat jij nodig hebt.
- Wanneer je hoofd vol is na een drukke dag en je kunt niet slapen, helpt het om je dag na te vertellen. Dit kun je vertellen aan iemand of opschrijven in een dagboek. Op deze manier gaan alle gedachten uit je hoofd.
- Wanneer een schooldag of werkdag druk is geweest en je hoofd zit vol, zou je ook bijvoorbeeld een stuk kunnen gaan wandelen of fietsen. Even in de buitenlucht je hoofd leegmaken.
- Heb je ooit gehoord van een zwaartedeken? Dit deken helpt je om weer rustig te worden wanneer je overprikkeld bent. Omdat het deken lekker zwaar is en gelijkmatig over je lichaam verdeeld ligt, maken je hersenen speciale stofjes aan waar je rustig van wordt en je je beter door gaat voelen (melatonine en serotonine). Ideaal voor iedereen die wel eens last heeft van te veel prikkels of piekergedachten.
- Ademhalingsoefening of mindfulness. Door je te richten op je ademhaling of een geleide meditatie, gaat je aandacht naar ‘dit moment’. Telkens wanneer het opvalt dat je gedachten ergens anders heen gaan, bijvoorbeeld naar piekergedachten of een rotgevoel, probeer je weer terug te komen bij ‘dit moment’. Dit kun je doen wanneer je bijvoorbeeld niet kunt slapen, wanneer je erg druk bent in je lichaam of hoofd, of wanneer je even wil ontspannen. Wist je dat je ook actief kunt mediteren? Dit doe je door bijvoorbeeld muziek te luisteren of te kleuren. Ook dan ben je bij ‘dit moment’.
Herkenbaar?
Zo, dat waren een heleboel tips! Mocht je meer willen weten over overprikkeling of onderprikkeling, herken je dingen bij jezelf en wil je daar graag eens over praten? Neem gerust contact met ons op, wie weet kunnen wij jou wel helpen!