Wat doen jullie nu eigenlijk?
Begeleiding
Dit is een vraag die ons nog regelmatig gesteld wordt. Waar voor ons het werk de normaalste zaak van de wereld is, kunnen anderen zich er soms moeilijk een beeld bij vormen. We proberen jullie middels sociale media regelmatig mee te nemen in onze werkzaamheden, bijvoorbeeld door de post ‘Een weekje meelopen met…’.
Aan de hand van deze blog, social media en onze website, hopen we jullie een nóg duidelijker beeld te geven van onze werkzaamheden.
Onbeperkt Begeleiding biedt ambulante begeleiding aan mensen met autisme en aanverwante stoornissen voor alle leeftijden. Zo begeleiden we een jongetje van 5 jaar, zijn ouders en broertje, maar ook een vrouw van in de 50 en alle leeftijden daartussen.
Dagelijkse handelingen die voor veel mensen vanzelfsprekend zijn, kunnen voor mensen met autisme of aanverwante stoornissen een hele uitdaging vormen. Aan de hand van een klein stukje theorie en praktische voorbeelden, willen we jullie een stukje meenemen in ons werk.
Executieve functies
Executieve functies zijn processen in je brein die je (sociaal)gedrag en je leren aansturen. Deze processen regelen bijvoorbeeld het starten met een taak en het richten en vasthouden van de aandacht, initiatief nemen, planning, flexibiliteit en doelgericht gedrag.
Mensen met autisme hebben beperkte executieve functies. Daardoor verlopen bovenstaande processen vaak moeizamer en kost een taak veel meer tijd en energie.
Als voorbeeld; Pietje wil pannenkoeken bakken. Hij maakt thuis een lijstje met de benodigde boodschappen (planning). Dit geeft hem houvast, waardoor hij geen boodschappen vergeet. Hij gaat naar de supermarkt voor zijn boodschappen op zijn lijstje (doelgericht). Pietje verzamelt de eitjes, pannenkoekenmix en appels. Aangekomen bij de melk komt hij erachter dat de melk die hij normaliter heeft, is uitverkocht. Pietje staat minutenlang voor het schap na te denken welke melk hij zal nemen. Hij heeft veel moeite met het schakelen en het kiezen van een ander soort/merk melk (flexibiliteit). Na een kwartier pakt hij maar het pak wat het dichtst bij hem staat. Eenmaal thuis aangekomen wil hij de pannenkoeken gaan bakken en bedenkt hij dat hij ook frisdrank mee had moeten nemen, want deze was op. Doordat dit niet op zijn lijstje stond, heeft hij deze niet meegenomen.
Aan de hand van het voorbeeld kun je zien dat een ogenschijnlijke makkelijke handeling door de beperkte executieve functies een ingewikkelde activiteit is. Onze begeleiding is erop gericht dat Pietje deze activiteit zo zelfstandig mogelijk kan uitvoeren en waar nodig oplossingen kan bedenken. Een voorbeeld van de begeleiding die wij aanbieden bij bovenstaand voorbeeld is: leren maken van een compleet boodschappenlijstje en oplossingsgericht werken en denken.
ToM
Theory of Mind (ToM) staat voor het vermogen om je te verplaatsen in de gedachten en gevoelens van een ander. Met dit vermogen ben je in stata om empatisch te zijn en rekening te houden met de gevoelens en gedachten van andere mensen. Bij mensen met autisme is de ToM niet goed ontwikkeld, waardoor zij zich niet zo goed kunnen verplaatsen in de leefwereld van een ander.
Als voorbeeld; De moeder van Pietje is verdrietig en moet huilen. Pietje snapt niet waarom mama huilt. Hij weet ook niet zo goed wat het betekend als mama huilt, laat staan dat hij weet wat hij moet doen wanneer mama huilt.
Begeleiding gericht op de ToM is vaak gericht op het maken van afspraken of het aanleren van zogenaamde trucjes. Zo zouden we met Pietje af kunnen spreken wanneer mama huilt, dat het standaard het volgende proces doorloopt:
Ik zie: mama huilt.
Ik denk: mama heeft verdriet.
Ik zeg: mama ben je verdrietig?
Ik doe: ik geef mama een knuffel.
Centrale Coherentie
De betekenis van Centrale Coherentie is simpelweg: samenhang zien. Mensen met autisme hebben een andere manier van waarnemen, informatie verwerken en betekenis geven. Ze richten zich op details en zien het geel (samenhang) niet. Daardoor komen ze tot een andere betekenisverlening. Precies omdat ze de wereld anders waarnemen en interpreteren, komen ze vaak tot een ander, vreemd, bizar, gedrag dat gebaseerd is op deze (andere) betekenisverlening.
We gaan even verder met het voorbeeld van Pietje, waarin moeder moet huilen. In de begeleiding hebben we met Pietje afgesproken wat hij moet doen als mama huilt (ik zie, ik denk, ik zeg en ik doe). Het is van belang om hier hele duidelijke en concrete afspraken over te maken. Wanneer we bijvoorbeeld niet duidelijk genoeg zijn wanneer en bij wie dit proces in gang gezet dient te worden, kan het voorkomen dat Pietje een onbekend persoon die hij op straat ziet huilen gaat knuffelen. Hij heeft van ons namelijk geleerd iemand een knuffel te geven als hij/zij huilt. De methode geef me de 5 kan hier goed bij helpen: Wie, wat, waar, wanneer, hoe?
Prikkelverwerking
Mensen met autisme hebben een andere prikkelverwerking. Er kan sprake zijn van overprikkeling, bijvoorbeeld wanneer iemand slecht tegen harde geluiden kan. Maar ook van onderprikkeling, dan is het voor iemand juist fijn om extreme prikkels op te zoeken, bijvoorbeeld het opzoeken van fysieke prikkels.
Onze begeleiding richt zich op het onderzoeken waar de cliënt met name last van heeft als het over prikkelverwerking gaat. Dan hebben we het over onder- en overprikkeling, maar ook van welke prikkels een cliënt met name last heeft (horen, zien, ruiken, voelen, proeven etc.). Wanneer we weten waar een cliënt door overprikkeld raakt, kunnen we gaan kijken naar mogelijke aanpassingen. Denk bij overprikkeling op het gebied van gehoor bijvoorbeeld aan een koptelefoon en op het gebied van voelen, afspraken over lichamelijk contact met anderen of aanpassing van kleding.
Dagelijkse praktijk
De begeleiding die we aanbieden is dus heel divers en afhankelijk van de hulpvraag van de cliënt. Waar de ene cliënt hulp behoeft bij het plannen en organiseren van zijn dag, heeft de ander begeleiding nodig om de zelfstandigheid te bevorderen. Denk hierbij aan huishoudelijke taken, financiën, een boodschap doen of een bezoekje aan een huisarts. Maar ook het aangaan en onderhouden van sociale contacten, uitdagingen op school of op je werk, psycho-educatie, ouder – en opvoedondersteuning behoren tot hulpvragen waar wij bij ondersteunen.
Wij begeleiden onze cliënten altijd in en rondom de thuissituatie. Hier kiezen we bewust voor omdat daar het leven van de cliënt afspeelt. Als voorbeeld; heeft naar onze mening weinig zin om in een ander dorp te leren je boodschappen te doen, als de cliënt naar de supermarkt gaat in zijn of haar eigen dorp.
Wekelijks hebben we afspraken met onze cliënten en werken we aan verschillende doelen. Deze doelen worden samen met de cliënt opgesteld. De begeleiding is vooral praktisch en gericht op het aanleren van vaardigheden, zodat de cliënt op termijn zo zelfstandig mogelijk kan functioneren.
Heb je inhoudelijke vragen en/of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel over onze begeleiding of over autisme neem dan contact op!
